Page 58 - Historia_Maadili

Liti na askari wake walipambana na Wajerumani mara mbili na kufanikiwa
kuwakimbiza nje ya mji wa Singida kwa kutumia mbinu ya kipekee ya silaha ya
nyuki wakali. Wakati vita vilipokuwa
vikipamba moto, nyuki hao walifunguliwa
na kuwashambulia Wajerumani pekee na
askari wao. Mapambano kati ya Liti na
FOR ONLINE READING ONLY
Wajerumani yalidumu kwa miaka mitatu,
kuanzia mwaka 1908 hadi 1910.

Hata hivyo, katika jaribio la tatu na la
mwisho, Liti hakufanikiwa kuwashinda
Wajerumani kutokana na kusalitiwa
na mmoja wa washirika wake. Hivyo,
Wajerumani walimkamata yeye na mume
wake, Nyalandu Mtinangi na kuwaua.
Kichwa cha shujaa huyu kilikatwa na
kupelekwa Ujerumani. Kielelezo 3.6 Kielelezo 3.6: Liti Kidanka
kinaonesha picha ya Liti Kidanka.

Hii ni mifano michache ya mapambano ya kuupinga uvamizi wa kikoloni kwa njia
ya vita yaliyofanywa na makabila moja moja. Zaidi ya hayo, jamii za Kitanzania
zilitumia njia ya vita kupinga mfumo wa ukoloni na hasa uchumi wa kikoloni kwa
kushirikisha makabila mengi. Hata hivyo, ni muhimu kufahamu kuwa makabila haya
yalipigana kila moja kivyake. Mfano mzuri wa aina hii ya mapambano ya kushirikisha
makabila mengi ni Vita ya Maji Maji.

Mapambano ya jamii za Kusini mwa Afrika Mashariki ya Kijerumani: Mapambano
ya jamii za kusini, yajulikanayo kama Vita vya Maji Maji, yalianza mwaka 1905 na
kumalizika mwaka 1907. Kiongozi wa mapambano haya alikuwa Kinjekitile Ngwale
wa kabila la Wamatumbi, ambaye aliwaongoza Wamatumbi kupinga ukatili, unyonyaji
na ukandamizaji wa Wajerumani. Kinjekitile alikuwa kama roho ya mapambano hayo
na aliwaahidi kuwalinda wafuasi wake dhidi ya Wajerumani.

Alidai kuwa ameoteshwa dawa ambayo ingewaepusha na risasi za wavamizi. Dawa
hiyo ilikuwa ni maji yaliyochanganywa na mtama, yaliyodaiwa kuwa na uwezo wa
kuzigeuza risasi kuwa maji. Wanajamii waliamini ahadi zake na, hata vita vilipoanza,
wakoloni waliporusha risasi, wao walitamka “maji.” Hata hivyo, kadri walivyosema
“maji,” ndivyo walivyopoteza maisha. Vita hivi vilienea katika maeneo ya kusini na
mashariki mwa Afrika Mashariki ya Kijerumani, kama vile Rufiji, Mohoro, Somanga,
Kibata, Nandete, Mikindani, Liwale, Lindi, Songea, Njombe na Mahenge. Kinjekitile
alitumia mbinu hii ili kuwaunganisha na kujenga mshikamano miongoni mwa
wananchi ili wapambane na mkoloni bila hofu. Angalia Kielelezo 3.7 kinachoonesha
baadhi ya jamii zilizopinga utawala wa Wajerumani.

50

03/10/2024 18:15:13
HISTORIA YA TANZANIA NA MAADILI F2.indd 50 03/10/2024 18:15:13
HISTORIA YA TANZANIA NA MAADILI F2.indd 50